Orientalistyczne Koło Młodych przy Instytucie Wschodnim w Warszawie (1929-1939)

by a.gryzlak

Paweł Libera

[niniejszy tekst pierwotnie opublikowany został w: 
"Nowy Prometeusz" nr 12, grudzień 2018, ss. 129-143]

Wśród organizacji młodzieżowych okresu międzywojennego Orientalistyczne Koło Młodych nie wyróżniało się ani pod względem liczebności ani aktywności. Nie reprezentowało też żadnej partii politycznej ani określonej grupy społecznej czy zawodowej. Stowarzyszenie powstało przy Instytucie Wschodnim w Warszawie i wyróżniało się przede wszystkim wyraźnie wyznaczonym celem politycznym, którym była działalność prometejska. Podstawowym zadaniem Orientalistycznego Koła Młodych było propagowanie idei prometejskich w kręgach młodzieżowych i objęcie opieki nad najmłodszymi adeptami tego ruchu. „Prometeizm” oznaczał polityczną współpracę II Rzeczypospolitej z nierosyjskimi ludami i narodami Rosji mającą na celu doprowadzenie do odzyskania utraconej niepodległości i z tego powodu, de facto skierowaną przeciwko sowieckiemu imperium.

PEŁEN TEKST ARTYKUŁU W PDF

„Polityka równowagi” a schyłek prometeizmu

by a.gryzlak

Wojciech Łysek

[niniejszy tekst pierwotnie opublikowany został w: 
"Nowy Prometeusz" nr 12, grudzień 2018, ss. 147-179]

Przedstawiciele prawicy obawiali się, iż Józef Piłsudski po dojściu do władzy w wyniku przewrotu majowego w 1926 r. powróci do zarzuconych wraz z traktatem ryskim (18 marzec 1921 r.) ambitnych planów odnoszących się do polityki wschodniej1. Przewidywania okazały się płonne. Dwa miesiące po przewrocie sformułowane zostały zręby „polityki równowagi”2. Minister spraw zagranicznych, August Zaleski, zapowiedział w wystąpieniach parlamentarnych w dniach 21-22 lipca 1926 r. nowy kurs. Określił go jako poszukiwanie traktatowej normalizacji z Niemcami i Związkiem Radzieckim (ZSRR). Minister stwierdził, że dobro Rzeczypospolitej, interesy Niemiec i sytuacja międzynarodowa wymagają, aby między obu państwami „istniała trwała pokojowa współpraca”, dlatego też rząd polski „pragnie szczerze oprzeć stosunki polsko- -niemieckie na realnych podstawach” oraz uwolnić współpracę sąsiedzką od „wszelkich czynników wzajemnej animozji”. Natomiast, w odniesieniu do ZSRR, deklarował, że „pragniemy doprowadzić do pomyślnego końca rozmowy (…) w celu traktatowego ujęcia zagadnienia pacyfikacji Wschodu Europy”3.

PEŁEN TEKST ARTYKUŁU W PDF

Między Rosją a Turcją – próby współpracy między republikami południowokaukaskimi w latach 1918-1921

by a.gryzlak

Paweł Olszewski

[niniejszy tekst pierwotnie opublikowany został w: 
"Nowy Prometeusz" nr 12, grudzień 2018, ss. 93-113]

21 czerwca 1921 r. przedstawiciele emigracyjnych rządów Gruzji, Armenii, Azerbejdżanu i Górali Północnego Kaukazu podpisali deklarację o współpracy. Jej celem było stworzenie Konfederacji Kaukaskiej, która miała powstać na terenach Kaukazu wyzwolonych spod zależności od Rosji Sowieckiej. Deklaracja służyła stworzeniu podstaw współpracy między przedstawicielami antysowieckich, kaukaskich ośrodków emigracyjnych. Jednak antagonizmy, przede wszystkim ormiańsko – azerbejdżańskie, spowodowały, iż bardzo szybko Ormianie wycofali się z tej współpracy1. Utrzymujące się spory między emigracyjnymi liderami narodów południowokaukaskich miały genezę w konfliktach etniczno–religijno-ekonomicznych, które istniały na Kaukazie Południowym (Zakaukaziu) już w XIX w. i na początku XX w. konflikty te uległy eskalacji w okresie I wojny światowej oraz po jej zakończeniu, gdy w regionie utworzono trzy niepodległe republiki.

PEŁEN TEKST ARTYKUŁU W PDF

Начало волынской карьеры Г. Юзевского: первые 100 дней в зеркале „Украинской нивы”

by a.gryzlak

Руслана Давидюк

[текст первоначально опубликован в: 
"Nowy Prometeusz" nr 12, grudzień 2018, ss. 115-126]

Политические изменения после майского переворота 1926 г. создали основу для „волынской политики” Генрика Юзевского, который стремился установить новые правила взаимоотношений в регионе, обеспечить толерантное польско-украинское сосуществование с целью интеграции западноволынских земель в состав Польши. Сторонник идей Варшавского договора, заместитель министра внутренних дел правительства Украинской народной республики (УНР) в 1920–1921 гг., член расширенного состава Украинского центрального комитета (УЦК) в Варшаве, Г. Юзевский считался лучшим знатоком украинской проблематики (в расширенный состав УЦК вошло трое поляков: Йоахим Волошиновский, Станислав Стемповский и Генрик Юзевский1). Писательница Мария Домбровская характеризовала его так: „Красивый, холодный, благородный, идейный и вместе с тем замечательный игрок. Я смотрю на него как на редкий в Польше феномен, возможно, рядом с Маршалом Пилсудским, – единственный”2.

ПОЛНЫЙ ТЕКСТ СТАТЬИ В PDF

Główne założenia polityki wschodniej według Krzysztofa Skubiszewskiego w latach 1989-1993 – przyczynek do dyskusji

by a.gryzlak

Paweł Fiktus

[niniejszy tekst pierwotnie opublikowany został w: 
"Nowy Prometeusz" nr 12, grudzień 2018, ss. 63-73]

Powołanie w dniu 12.09.1989 r. rządu Tadeusza Mazowieckiego z prof. Krzysztofem Skubiszewskim1, – jako ministrem spraw zagranicznych nastąpiło w jednym z kluczowych momentów historii Polski. Wskutek tzw. wyborów czerwcowych w 1989 r. ze sceny politycznej ,,schodziła” rządzącą Polską przez niemal pół wieku PZPR. Również radykalne zmiany zachodziły w polityce międzynarodowej. Nieuchronny proces jednoczenia dwóch państw niemieckich, aspiracje niepodległościowe republik radzieckich jak też procesy demokratyzacji w krajach tzw. bloku wschodniego – uzależnionego politycznie od ZSRR, wieściły kryzys ustaleń jałtańsko-poczdamskich. Polska polityka zagraniczna w tym okresie stanęła wobec bardzo poważnych wyzwań. Powstanie zjednoczonego państwa niemieckiego, wywołało obawę przed istnieniem granicy zachodniej opartej na linii Nysa Łużycka-Odra oraz ewentualnymi roszczeniami terytorialnymi ze strony zachodniego sąsiada.

PEŁEN TEKST ARTYKUŁU W PDF

Sprawa przyjęcia do Wojska Polskiego uczestników powstania w Gruzji w 1924 r. i pobytu pułkownika Kakucy Czolokaszwilego w Polsce w świetle dokumentów Oddziału II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego

by a.gryzlak

Grzegorz Gilewski

[niniejszy tekst pierwotnie opublikowany został w: 
"Nowy Prometeusz" nr 12, grudzień 2018, ss. 183-207]

W numerze 7/2015 „Nowego Prometeusza” opublikowano opracowane przez Razhdena Chikorię tłumaczenie dwóch gruzińskich dokumentów dotyczących działalności płk. Kakucy Czolokaszwilego1, dowódcy wojskowego i jednego z przywódców powstania gruzińskiego w sierpniu 1924 r.2 Jednym z przywołanych dokumentów jest list gen. Aleksandra Zachariadze3 do Ministra Spraw Zagranicznych Demokratycznej Republiki Gruzji, Eugeniusza Gegeczkori4 z 14 stycznia 1926 r. dotyczący obecności w Polsce płk. Kakucy Czolokaszwili oraz nastrojów panujących wśród gruzińskiej emigracji wojskowej. W dokumencie tym pojawił się mało znany wątek zatrudnienia w Wojsku Polskim uczestników powstania narodowowyzwoleńczego w Gruzji w 1924 roku. W drugim dokumencie przedstawiono natomiast zeznania gen. Spirydona Czawczawadze5, który zwięźle omówił działalność i pobyt Kakucy Czolokaszwilego w Polsce w 1925 r.

PEŁEN TEKST ARTYKUŁU W PDF

Neo-Wahhabism as a Military Threat to the Caucasus Regional Security in the 21st Century

by a.gryzlak

Vakhtang Maisaia

[article originally published in: "Nowy Prometeusz" nr 11, 
czerwiec 2018, ss. 11-22]

As it is known, Wahhabism (al-Wahhabiya) was created in Saudi Arabia by Muhammad Ibn Abd Al-Wahhab – the Muslim Sunni theologian, who lived in the XVIII century in Saudi Arabia. It became the official ideology of this country. Over the past several decades the main and most important aim for them has been, and still is, to spread their religious ideology as far as it is possible. They have spent more than 89 billion dollars on this over a two decade period of time. In comparison Soviet Russia spent 7 billion dollars on spreading communism during more than 7 decades. Saudi Arabia doesn’t focus only on the countries where all kinds of Islam dominates, but also on the regions where there is political instability and poverty in general. An example is the North Caucasus, where in the early 1990s sheikhs, emissaries and preachers from Arabic countries tried to spread Islam across the whole region taking advantage of its unstable political situation. They wanted to create an Islamic state – an Islamic Caliphate “from sea to sea”.

FULL TEXT OF THE INTERVIEW IN PDF

Białoruska Komisja Wojskowa w świetle materiałów przechowywanych w Fondzie Trofiejnym w Moskwie

by a.gryzlak

Joanna Gierowska-Kałłaur

[niniejszy tekst pierwotnie opublikowany został w: 
"Nowy Prometeusz" nr 11, czerwiec 2018, ss. 129-242]

Problem powstania i funkcjonowania Białoruskiej Komisji Wojskowej (BKW) obrósł nalotem niepotrzebnych mitów, co jest nie tylko skutkiem niewielkiej ilości zachowanego materiału źródłowego, ale również skutkiem uprawiania przez lata rozmaitych, rozbieżnych polityk historycznych. Większość polskich historyków opiera swą wiedzę na enuncjacjach prasowych i komunikatach, część na materiałach przechowywanych w Centralnym Archiwum Wojskowym w Rembertowie, które nie zostały ewakuowane z miasta we wrześniu 1939 r. i wskutek znanych wydarzeń – koniec końców znalazły się w Fondzie Trofiejnym w Moskwie.

PEŁEN TEKST ARTYKUŁU W PDF

Белорусская «не»зависимость (Białoruska «nie» zależność)

by a.gryzlak

Денис Буконкин

[текст первоначально опубликован в: 
"Nowy Prometeusz" nr 11, czerwiec 2018, ss. 23-32]

В Беларуси сложилась ситуация, когда обществом востребована «охранительная» модель политики, направленная на максимальное сохранение существующего «status quo». При этом, стремление к отрицанию изменений стало своеобразной «не»зависимостью, определяющей как внутреннюю, так и внешнюю политику страны, которая по прежнему противостоит осознанию себя в качестве постколониальной формации. Именно этот момент обусловил отсутствие активных попыток со стороны белорусской власти по встраиванию страны в европейский контекст, поскольку наиболее востребованной была модель реконструирования советской действительности.

ПОЛНЫЙ ТЕКСТ СТАТЬИ В PDF

The origins, course and consequences of an intelligence operation held in the Georgian Soviet Socialist Republic, organised by Offi ce No. 2 of the Second Department of Main Staff of the Polish Armed Forces and Georgian Military Organisation in 1930

by a.gryzlak

Grzegorz Gilewski

[article originally published in: "Nowy Prometeusz" nr 11, 
czerwiec 2018, ss. 63-86]

Georgian emigrants, who in June 1931 began to read the fifteenth edition of the monthly journal “Brdzolis Chma” (Echo of the Battle), the social democrats’ official body, encountered an unclear picture of a young man wearing a white shirt with a tie and a dark jacket on page 4. The photograph was an illustration of a short reminiscence by one of them: And today in front of my eyes stands, as if he were real, a handsome and broad-shouldered Artimon, smiling at me from beneath his manly moustache. As if it was yesterday when I saw him off to the fatherland, walking proudly towards the battlefield. A year has passed – exceptionally hard, full of grief and lament for the Georgian nation.

FULL TEXT OF THE ARTICLE IN PDF