Drodzy Czytelnicy, w wasze ręce oddajemy szesnasty zeszyt „Nowego Prometeusza”
kwiecień 2022
„Nowy Prometeusz” nr 16/2022 już dostępny
Category Archives: Esej
Specjalny, jubileuszowy zeszyt „Nowego Prometeusza” na 30 lecie Studium Europy Wschodniej UW – 1990-2020
Drodzy Czytelnicy, w wasze ręce oddajemy piętnasty zeszyt Nowego Prometeusza. Jest to zeszyt specjalny, wydany z okazji jubileuszu 30-lecia Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego, w ramach serii „30 tomów na 30-lecie SEW UW”. Na niniejszy tom składają się teksty publikowane na łamach Nowego Prometeusza w ciągu 10 lat jego istnienia – 2010-2020.
PEŁEN ZESZYT W PDF
Kilka refleksji o losach idei prometejskiej
Marek Kornat
[niniejszy tekst pierwotnie opublikowany został w: "Nowy Prometeusz" nr 12, grudzień 2018, ss. 83-91]
Porozbiorowe dzieje Polski nie znały pojęcia prometeizmu. Pojęcie to występowało oczywiście w filozofii jako pogańska, grecka nauka o zbawieniu, jakie dał ludziom Prometeusz, za sprawą swego znanego czynu (kradzieży bogom ognia). Niedawno przypomniał tę koncepcję na jednej z konferencji naukowych znany filozof polski i polityk prof. Ryszard Legutko2. Książe Adam Jerzy Czartoryski nie posługiwał się pojęciem prometeizmu. Ale to co jest przedmiotem prometejskich dążeń wykładał jakże przenikliwie w swoich wystąpieniach publicznych po Powstaniu Listopadowym, na uchodźstwie, gdzie założył wielki obóz polityczny – Hotel Lambert, który słusznie uznajemy za Ministerstwo Spraw Zagranicznych nieistniejącego państwa. Pozostanie zapewne ironią historii to, że w takiej właśnie roli wystąpić przyszło dawnemu ministrowi spraw zagranicznych Rosji.
PEŁEN TEKST ARTYKUŁU W PDF
Dlaczego Józef Piłsudski nigdy nie będzie uważany za bohatera na Litwie?
Rustis Kamuntavicius
[niniejszy tekst pierwotnie opublikowany został w: "Nowy Prometeusz" nr 12, grudzień 2018, ss. 75-81]
Ród Piłsudskich wywodzi się ze Żmudzi i sięga swoimi korzeniami do średniowiecza. Józef Piłsudski (1867-1935) urodził się w Zułowie. Dzisiaj jest to nieduża miejscowość w Republice Litewskiej znajdująca się nieopodal Święcian, w pobliżu granicy z Białorusią. Jego serce zostało pochowane w Wilnie, na cmentarzu na Rossie. Wraz z Czesławem Miłoszem, Jerzym Giedroyciem i Gabrielem Narutowiczem – jest jednym z tych mężów stanu Litwy, którzy mieli znaczący wpływ na historię Polski w XX wieku. Pod koniec I wojny światowej stał się faktycznym przywódcą Polski i pozostawał nim aż do śmierci. Jest to najwybitniejszy polityk polski XX wieku oraz niekwestionowany bohater narodowy. Jego zasługą jest to, że w 1920 roku Polakom udało się zatrzymać natarcie bolszewików pod Warszawą, co w dużej mierze miało wpływ na powstanie odradzających się niepodległych państw Europy Środkowo-Wschodniej, w tym Litwy.
PEŁEN TEKST ARTYKUŁU W PDF
Mieszane sztuki walki w Rosji
Jakub Ignaczak
[niniejszy tekst pierwotnie opublikowany został w: "Nowy Prometeusz" nr 11, czerwiec 2018, ss. 47-62]
Sztuki i sporty walki istniały na świecie od zarania ludzkości. Każdy kraj i każdy naród posiada swoją unikalną sztukę walki, która jest częścią jego kultury. Większość znanych nam sztuk walki została stworzona w warunkach wojny. Każda z nich posiadała techniki ataku oraz obrony bronią i wręcz. Jedne sztuki walki wywodzą się od uprzywilejowanej kasty wojowników, inne zaś stworzył prosty lud. W XX wieku większość sztuk walki Wschodu i Zachodu przerodziła się w dyscypliny sportowe. Pozostałe zaś stały się ścieżkami rozwoju duchowego.
W latach 80-tych i 90-tych narodziły się turnieje Mixed Martial Arts (MMA, mieszane sztuki walki). Obecnie cieszą się one wielką popularnością na całym świecie. Niekiedy są mylnie nazywane przez laików „walkami bez reguł”, choć oczywiście, jak w każdym sporcie istnieją w nich reguły. Pojedynki typu MMA pozwalają porównać skuteczność poszczególnych sportów walki. Biorą w nich udział zarówno najlepsi parterowcy świata jak i mistrzowie stylów uderzanych.
Niniejsza praca poświęcona jest stylom walki wręcz zrodzonym na rozległych terenach Imperium Rosyjskiego. Rosja łączy w sobie elementy kultur Wschodu i Zachodu. Również rosyjskie sztuki walki posiadają wiele technik zapożyczonych z innych stylów.
PEŁEN TEKST ARTYKUŁU W PDF
W poszukiwaniu tożsamości Odessy
Andrzej Szeptycki
[niniejszy tekst pierwotnie opublikowany został w: "Nowy Prometeusz" nr 10, grudzień 2016, ss. 55-71]
Odessa kojarzy się z Morzem Czarnym, carycą Katarzyną II, która założyła tamtejszy port, łączącymi go z miastem Schodami Potiomkinowskimi, rozsławionymi przez Siergieja Eisensteina w filmie „Pancernik Potomkin”, niezrównanym żydowskim humorem odessyjczyków, a w naszej części Europy – z twórczością Włodzimierza Wysockiego („Moskwa – Odessa”) i Juliusza Machulskiego („Déjà vu”). Od czasu rozpadu ZSRR miasto było również postrzegane jako część rosyjskojęzycznej, niechętnej Zachodowi, a przychylnej Rosji, Ukrainy południowo-wschodniej. Wiosną 2014 r. Odessa stała się – obok Doniecka, Ługańska i Charkowa – jednym z ważnym ośrodków inspirowanych przez Rosję protestów przeciwko nowym władzom w Kijowie, które zastąpiły obalonego prezydenta Wiktora Janukowycza. Ich tragicznym zwieńczeniem były wydarzenia z 2 maja 2014 r., kiedy w odeskim Domu Związków zginęło około 40 osób – przede wszystkim zwolenników zbliżenia z Rosją. Projekt Noworosji ostatecznie spalił wtenczas na panewce – przynajmniej w regionie odeskim. Odessa stała się bardziej ukraińska, a mniej (nowo) rosyjska. Jej tożsamość, podobnie jak w przeszłości, pozostaje jednak daleko bardziej złożona.
PEŁEN TEKST ARTYKUŁU W PDF
Russian Propaganda and „Soft Power” in Georgia
Dimitri Avaliani
[text originally published in:
"Nowy Prometeusz" nr 9, lipiec 2016, ss. 59-63]
The Russian government does not hide that its main goal is to restore its influence in the former Soviet republics and prevent them from integrating into European structures. In an attempt to achieve this objective, Russia is using all available means, including hard power – the direct military invasions of Georgia (2008) and Ukraine (2014) – as well as “soft power”.
In this struggle, information is Russia’s most effective tool. Moscow started the information war against Georgia a long time ago – when Georgia regained independence in 1991. Since then, Moscow has been trying to turn Georgian public opinion in favour of the Kremlin. Putin’s efforts have intensified dramatically during the last few years.
FULL TEXT OF THE ARTICLE IN PDF
Kolonializm inaczej. O przydatności metodologii postkolonialnej do badań nad Europą postkomunistyczną
Mykoła Riabczuk
[niniejszy tekst pierwotnie opublikowany został w: "Nowy Prometeusz" nr 6, październik 2014, ss. 59-71]
Dwanaście lat, które minęło od ukazania się głośnego artykułu Davida Chioni Moore’a o możliwości użycia metodologii postkolonialnej w badaniu postkomunizmu,1 przyniosło wiele publikacji rozwijających ten temat, a mimo to nie zdołało rozwiać istniejącej wokół niego aury marginalności i kontrowersyjności.
PEŁEN TEKST ARTYKUŁU W PDF
Granica Ural
Zaur Gasimow
[niniejszy tekst pierwotnie opublikowany został w: "Nowy Prometeusz", nr 4, październik 2013, ss. 67-76]
1Zgodnie z definicją niemieckiego historyka zajmującego się Europą Wschodnią, Karla Schlögela miejsca pamięci „obejmują pamięć wszystkich miejsc, w których wydarzyła się dana historia”2. Ural – temat tego artykułu – stanowi zarówno miejsce geograficzne, ściśle powiązane z klasyczną europejską kartografią, jak również pojęcie związane z mapą wyobrażeniową.
PEŁEN TEKST ARTYKUŁU W PDF
Lew Trocki – historia upadku
Mikołaj Mirowski
[niniejszy tekst pierwotnie opublikowany został w: "Nowy Prometeusz" nr 4, październik 2013, ss. 79-94]
Bohater, rewolucjonista i legenda. A niedługo potem wróg, zdrajca i wichrzyciel. W ciągu kilku lat Lew Trocki spadł ze szczytów władzy na sam dół. Wydalony z ZSRR zginął w willi Coyoacán w Meksyku. W tym roku mija 73 rocznica jego śmierci.