XX Jubileuszowa Międzynarodowa Konferencja Prometejska, 24-25 października 2024 – nabór zgłoszeń

Zapraszamy do wzięcia udziału w XX Jubileuszowej Międzynarodowej Konferencji Prometejskiej

Imperializm i Kolonializm w Badaniach Sowietologicznych,

która odbędzie się w dniach 24-25 października 2024 na Uniwersytecie Warszawskim.

Coraz częściej badacze zajmujący się historią Rosji i Europy Środkowo-Wschodniej, Azji Środkowej i Kaukazu analizując współczesne reżimy polityczne i tradycji ideologiczne sięgają do ważnych koncepcji historycznych, jak imperializm, kolonializm, które również uzupełniają czasami cząstką – neo. Tym samym intelektualiści i badacze podkreślają ciągłość rosyjskiej tradycji politycznej z XVI wieku, kiedy w Cesarstwie Moskiewskim pojawiła się idea o Moskwie –Trzecim Rzymie i aż do wizji rosyjskiego „osobogo puti” sensu largo.
W XX w. bolszewicy którzy doszli do władcy z hasłami walki z rosyjskim imperializmem po wygraniu wojny domowej walczyli o odbudowę mocy i granic imperialnych monarchii Romanowów. Po przyjęciu nowopowstałych państw Kaukazu, Azji Środkowej, Ukrainy i Białorusi wraz z militarną obecnością na zajętych terytoriach było kontynuowano ideologię o cywilizacyjnej misji Rosji Sowieckiej. W okresie stalinizmu na początku lat trzydziestych XX w. nastąpiło wzmocnienie imperialnej ideologii i ambicji geopolitycznych.
Rozpadowi Związku Sowieckiego w 1991 r. towarzyszyły dyskusje naukowe, jak i badania nad totalitaryzmem, represjami oraz stosowanymi narzędziami przemocy. Dopiero inwazja Rosji w 2022 r. na Ukrainę sprowokowała zachodnią historiografię do ponownej analizy dziedzictwa imperialnego Rosji i jego odzwierciedlenie na terenie Europy Środkowo-Wschodniej. Nieraz jest ono badano przez optykę metodologii postkolonialnej. Podejście to budzi nieraz pytania i wątpliwości historyków, antropologów, kulturologów z Europy Środkowo-Wschodniej.

Konferencja poświęcona będzie historycznemu i teoretycznemu wymiarowi imperializmu i kolonializmu w studiach sowietologicznych oraz różnym formom imperializmu kulturalnego, przeszłym i obecnym próbom (przywrócenia) ustanowienia przez Rosję geopolitycznej dominacji w krajach Europy Środkowo-Wschodniej, Kaukazu i Azji Środkowej.
Uznając ważną rolę dyskusji nad imperialistyczną istotą Rosji, podczas konferencji zostanie omówione zagadnienie totalitaryzmu w historii Rosji oraz historia antysowieckiego ruchu oporu.
Zapraszamy znawców Rosji do debaty o percepcji Rosji carskiej, sowieckiej oraz współczesnej w zachodniej historiografii oraz w krajach tzw. Globalnego Południa.
Zachęcamy historyków i ekspertów od Rosji oraz ZSRS do wymiany intelektualnej i rozważenia, dlaczego temat sowieckiego kolonializmu nie był dominującym sposobem rozumienia historii ZSRS.
Przyjmując podejście interdyscyplinarne zapraszamy prelegentów zajmujących się historią, antropologią, kulturoznawstwem, językoznawstwem, naukami politycznymi, socjologią i innymi dyscyplinami.

Potencjalne tematy będące przedmiotem zainteresowania Konferencji:
– Zagadnienia rosyjskiego imperializmu w pracach działaczy prometejskich,
– Cechy i właściwości rosyjskiego imperializmu,
– Pojęcie imperium w rosyjskiej myśli politycznej,
– Wizja kolonializmu rosyjskiego w myśli intelektualnej narodów Europy Środkowo-Wschodniej,
– Polityka narodowościowa imperium rosyjskiego i ZSRR,
– Historia antysowieckiego ruchu oporu,
– Ekspansjonistyczne koncepcje w historii Europy Środkowo-Wschodniej,
– Koncepcja Ruskiego miru jako imperializmu wspólnotowego,
– Imperializm i kolonializm w perspektywie porównawczej,
– Kulturalne przejawy kolonializmu,
– Granice imperium i kolonialne pogranicza,
– Imperializm i język,
– Kolonialna dominacja przez pryzmat gender, płci i problemów etnicznych.
Organizatorzy są otwarci na wszelkie tematy mieszczące się w zaproponowanych zagadnieniach.

Zgłoszenia na konferencję prosimy przesyłać drogą elektroniczną na adres mailowy programy.studium@uw.edu.pl do 31 sierpnia 2024 r.

Formularz aplikacyjny/Application form

Komitet naukowo-organizacyjny konferencji zastrzega sobie prawo do ostatecznej decyzji o zakwalifikowaniu tekstu wystąpienia i jego opublikowania.
O zakwalifikowaniu referatu organizatorzy będą powiadamiać w terminie do 15 września, zastrzegając sobie prawo do odrzucenia zgłoszonych propozycji referatów bez podania przyczyn. Wybrane referaty będą opublikowane w czasopiśmie „Nowy Prometeusz”.

Długość referatu do 20 minut.
Miejsce konferencji: Uniwersytet Warszawski
Języki konferencji: polski i angielski.
Opłata: Udział w konferencji jest bezpłatny.

Dla uczestników przyjeżdżających spoza Polski możemy dokonać rezerwacji w hotelu Uniwersytetu Warszawskiego „Hera” lub „Gromada”.

Komitet naukowy:
dr Oleksandr Avramchuk (Katolicki Uniwersytet Lubelski)
prof. Zaur Gasimov (Uniwersytet w Bonn)
prof. Gennadii Korolov (Centrum Mieroszewskiego)
dr Katsiaryna Kryvichanina (Studium Europy Wschodniej UW)
Jan Malicki dr h.c. (Studium Europy Wschodniej UW)
dr Witold Rodkiewicz (Studium Europy Wschodniej UW)
Komitet organizacyjny:
dr Shahla Kazimova (Studium Europy Wschodniej) – Redaktor Naczelna
Hanna Kalinowska (Studium Europy Wschodniej UW)
Denys Kutsenko (Studium Europy Wschodniej UW)

Specjalny, jubileuszowy zeszyt „Nowego Prometeusza” na 30 lecie Studium Europy Wschodniej UW – 1990-2020

Drodzy Czytelnicy, w wasze ręce oddajemy piętnasty zeszyt Nowego Prometeusza. Jest to zeszyt specjalny, wydany z okazji jubileuszu 30-lecia Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego, w ramach serii „30 tomów na 30-lecie SEW UW”. Na niniejszy tom składają się teksty publikowane na łamach Nowego Prometeusza w ciągu 10 lat jego istnienia – 2010-2020.

PEŁEN  ZESZYT W PDF

Издание наследия Мустафы Чокаева и вопросы прометейского движения

Салават Исхаков

[текст первоначально опубликован в: 
"Nowy Prometeusz" nr 13 i 14, listopad 2019, ss. 110-136]

Первая половина ХХ века занимает особое место в истории Евразии. Неослабевающий общественный и научный интерес вызывают социально-политические и этнополитические процессы особенно в Центральной Азии и на Кавказе. Происходившие здесь преобразования, метаморфозы, конфликты имели свою специфику в условиях краха Российской империи, революции, гражданской войны, борьбы различных сил за власть, — все это изучено в историографии недостаточно, в результате чего сложилось немало искаженных интерпретаций исторических фактов и политических деятелей, включая тех, кто затем участвовал в прометейском движении, целью которого было достижение независимости нерусских народов в СССР.

ПОЛНЫЙ ТЕКСТ СТАТЬИ В PDF

Utracone nadzieje: azerbejdżańska prometejska emigracja a II wojna światowa

Shahla Kazimova

[niniejszy tekst pierwotnie opublikowany został w: 
"Nowy Prometeusz" nr 13 i 14, listopad 2019, ss.137-148]

Jednym z ciekawych i zarazem budzącym emocje w historii azerbejdżańskiej politycznej emigracji jest okres drugiej połowy lat 30., nacechowany aktywnością w relacjach z Niemcami. Dla wielu współczesnych mieszkańców Azerbejdżanu sam fakt nawiązania stosunków azerbejdżańskich polityków z III Rzeszą, państwem, przeciwko któremu walczyli ich dziadkowie w szeregach Armii Czerwonej, może budzić niezrozumienie. Użyto tu wyrazu „może”, gdyż wiedza na ten temat jest w społeczeństwie azerbejdżańskim znikoma. Deficyt publikacji omawiających te relacje pozostawia wiele aspektów w cieniu domysłów i nadinterpretacji.

PEŁEN TEKST ARTYKUŁU W PDF

Репрессированные и расстрелянные поляки в советском Азербайджане

Насиман Ягублу

[текст первоначально опубликован в: 
"Nowy Prometeusz" nr 13 i 14, listopad 2019, ss. 149-159]

В конце XIX – начале ХХ века на Кавказе проживало большое количество поляков, которые также оставили свой след в истории Азербайджана. Построенные ими в Баку архитектурные здания, сохраняются и по сей день. В годы Азербайджанской Демократической Республики в 1918-1920 гг. поляки принимали активное участие в государственном управлении. В 1920 году Советская Россия совместно с местными большевиками захватили власть в Азербайджане. Большевики, наряду с патриотическими сынами Азербайджана, брали в плен и подвергали расстрелам и поляков. Жертвами репрессий в 1920-х годах преимущественно были поляки, которые работали в государственных и политических учреждениях Азербайджана. В последующие годы, стали преследоваться поляки, работающих и в других сферах.

ПОЛНЫЙ ТЕКСТ СТАТЬИ В PDF

Прометейские проблемы к началу Второй мировой войны: взгляд германского дипломата Ф. фон Папена

Салават Исхаков

[текст первоначально опубликован в: 
"Nowy Prometeusz" nr 13 i 14, listopad 2019, ss. 161-176]

В научной литературе, посвященной прометейскому движению, заметно сильное влияние современных межгосударственных отношений, различных идеологий, а также внутренней ситуации, особенно в сфере межнациональных и межконфессиональных отношений. Прометейское движение, как показывает современная историография, по-разному трактуется историками из ряда стран. Например, на взгляд Г. Мамулиа (Франция), это движение, с одной стороны, на основе координации всех нерусских эмигрантских антибольшевистских организаций имело своей целью воспрепятствовать внешнеполитической экспансии Кремля, с другой — это было движение всех без исключения народов, угнетаемых Россией.

ПОЛНЫЙ ТЕКСТ СТАТЬИ В PDF

Wykorzystanie publikacji naukowej w dyplomacji publicznej. Przykład albumu poświęconego emigracji gruzińskiej w II Rzeczypospolitej

Dariusz Maciak

[niniejszy tekst pierwotnie opublikowany został w: 
"Nowy Prometeusz" nr 13 i 14, listopad 2019, ss.177-180]

W odstępie czterech lat w trzech językach – polskim, angielskim i gruzińskim – ukazały się trzy edycje książki autorstwa Davida Kolbai Pod skrzydłami Rzeczypospolitej. Emigracja gruzińska w Polsce 1921-1939. Autor jest Kierownikiem Seminarium Kaukaskiego Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego. Omawiane publikacje to w istocie imponujące szatą edytorską albumy zdjęć ukazujących życie emigracji gruzińskiej w II Rzeczypospolitej. Ich treść w skrócie prezentuję na końcu niniejszego opracowania. Pierwsza wersja książki opublikowana została w 2015 r. w języku polskim staraniem Studium Europy Wschodniej Uniwersytetu Warszawskiego. Promocja książki odbyła się 8 grudnia 2015 roku na Uniwersytecie Warszawskim w sali Narożnej Pałacu Tyszkiewiczów-Potockich w obecności Ambasadora Gruzji w Rzeczypospolitej Polskiej Nikoloza Nikolozishviliego, oraz profesora Vladimera Papawy, Rektora Państwowego Uniwersytetu im. Iwane Dżawachiszwili Tbilisi.

PEŁEN TEKST ARTYKUŁU W PDF

Kilka refleksji o losach idei prometejskiej

Marek Kornat

[niniejszy tekst pierwotnie opublikowany został w: 
"Nowy Prometeusz" nr 12, grudzień 2018, ss. 83-91]

Porozbiorowe dzieje Polski nie znały pojęcia prometeizmu. Pojęcie to występowało oczywiście w filozofii jako pogańska, grecka nauka o zbawieniu, jakie dał ludziom Prometeusz, za sprawą swego znanego czynu (kradzieży bogom ognia). Niedawno przypomniał tę koncepcję na jednej z konferencji naukowych znany filozof polski i polityk prof. Ryszard Legutko2. Książe Adam Jerzy Czartoryski nie posługiwał się pojęciem prometeizmu. Ale to co jest przedmiotem prometejskich dążeń wykładał jakże przenikliwie w swoich wystąpieniach publicznych po Powstaniu Listopadowym, na uchodźstwie, gdzie założył wielki obóz polityczny – Hotel Lambert, który słusznie uznajemy za Ministerstwo Spraw Zagranicznych nieistniejącego państwa. Pozostanie zapewne ironią historii to, że w takiej właśnie roli wystąpić przyszło dawnemu ministrowi spraw zagranicznych Rosji.

PEŁEN TEKST ARTYKUŁU W PDF

Борьба за Северный Кавказ и «джин» Ахмед Цаликов

Салават Исхаков

[текст первоначально опубликован в: 
"Nowy Prometeusz" nr 12, grudzień 2018, ss. 211-237]

В будущем непредвзятый «историк путем объективного, спокойного ис- следования в свете событий тех времен, всех исторических фактов и документальных данных, — писал в эмиграции кабардинец П. Коцев, в 1918–1920 гг. председатель правительства Горской республики, — изучит всю ту сложную, многогранную историческую обстановку, которая привела к падению… все кавказские республики… и даст действительную… историю жизни борьбы народов Кавказа»1. По истории этой республики до сих пор нет монографического исследования, а 100-летие ее провозглашения даже не отмечалось научной общественностью в республиках Северного Кавказа.

ПОЛНЫЙ ТЕКСТ СТАТЬИ В PDF