Tag Archives: prometeizm

Orientalistyczne Koło Młodych przy Instytucie Wschodnim w Warszawie (1929-1939)

by a.gryzlak

Paweł Libera

[niniejszy tekst pierwotnie opublikowany został w: 
"Nowy Prometeusz" nr 12, grudzień 2018, ss. 129-143]

Wśród organizacji młodzieżowych okresu międzywojennego Orientalistyczne Koło Młodych nie wyróżniało się ani pod względem liczebności ani aktywności. Nie reprezentowało też żadnej partii politycznej ani określonej grupy społecznej czy zawodowej. Stowarzyszenie powstało przy Instytucie Wschodnim w Warszawie i wyróżniało się przede wszystkim wyraźnie wyznaczonym celem politycznym, którym była działalność prometejska. Podstawowym zadaniem Orientalistycznego Koła Młodych było propagowanie idei prometejskich w kręgach młodzieżowych i objęcie opieki nad najmłodszymi adeptami tego ruchu. „Prometeizm” oznaczał polityczną współpracę II Rzeczypospolitej z nierosyjskimi ludami i narodami Rosji mającą na celu doprowadzenie do odzyskania utraconej niepodległości i z tego powodu, de facto skierowaną przeciwko sowieckiemu imperium.

PEŁEN TEKST ARTYKUŁU W PDF

„Polityka równowagi” a schyłek prometeizmu

by a.gryzlak

Wojciech Łysek

[niniejszy tekst pierwotnie opublikowany został w: 
"Nowy Prometeusz" nr 12, grudzień 2018, ss. 147-179]

Przedstawiciele prawicy obawiali się, iż Józef Piłsudski po dojściu do władzy w wyniku przewrotu majowego w 1926 r. powróci do zarzuconych wraz z traktatem ryskim (18 marzec 1921 r.) ambitnych planów odnoszących się do polityki wschodniej1. Przewidywania okazały się płonne. Dwa miesiące po przewrocie sformułowane zostały zręby „polityki równowagi”2. Minister spraw zagranicznych, August Zaleski, zapowiedział w wystąpieniach parlamentarnych w dniach 21-22 lipca 1926 r. nowy kurs. Określił go jako poszukiwanie traktatowej normalizacji z Niemcami i Związkiem Radzieckim (ZSRR). Minister stwierdził, że dobro Rzeczypospolitej, interesy Niemiec i sytuacja międzynarodowa wymagają, aby między obu państwami „istniała trwała pokojowa współpraca”, dlatego też rząd polski „pragnie szczerze oprzeć stosunki polsko- -niemieckie na realnych podstawach” oraz uwolnić współpracę sąsiedzką od „wszelkich czynników wzajemnej animozji”. Natomiast, w odniesieniu do ZSRR, deklarował, że „pragniemy doprowadzić do pomyślnego końca rozmowy (…) w celu traktatowego ujęcia zagadnienia pacyfikacji Wschodu Europy”3.

PEŁEN TEKST ARTYKUŁU W PDF

Między Rosją a Turcją – próby współpracy między republikami południowokaukaskimi w latach 1918-1921

by a.gryzlak

Paweł Olszewski

[niniejszy tekst pierwotnie opublikowany został w: 
"Nowy Prometeusz" nr 12, grudzień 2018, ss. 93-113]

21 czerwca 1921 r. przedstawiciele emigracyjnych rządów Gruzji, Armenii, Azerbejdżanu i Górali Północnego Kaukazu podpisali deklarację o współpracy. Jej celem było stworzenie Konfederacji Kaukaskiej, która miała powstać na terenach Kaukazu wyzwolonych spod zależności od Rosji Sowieckiej. Deklaracja służyła stworzeniu podstaw współpracy między przedstawicielami antysowieckich, kaukaskich ośrodków emigracyjnych. Jednak antagonizmy, przede wszystkim ormiańsko – azerbejdżańskie, spowodowały, iż bardzo szybko Ormianie wycofali się z tej współpracy1. Utrzymujące się spory między emigracyjnymi liderami narodów południowokaukaskich miały genezę w konfliktach etniczno–religijno-ekonomicznych, które istniały na Kaukazie Południowym (Zakaukaziu) już w XIX w. i na początku XX w. konflikty te uległy eskalacji w okresie I wojny światowej oraz po jej zakończeniu, gdy w regionie utworzono trzy niepodległe republiki.

PEŁEN TEKST ARTYKUŁU W PDF

Начало волынской карьеры Г. Юзевского: первые 100 дней в зеркале „Украинской нивы”

by a.gryzlak

Руслана Давидюк

[текст первоначально опубликован в: 
"Nowy Prometeusz" nr 12, grudzień 2018, ss. 115-126]

Политические изменения после майского переворота 1926 г. создали основу для „волынской политики” Генрика Юзевского, который стремился установить новые правила взаимоотношений в регионе, обеспечить толерантное польско-украинское сосуществование с целью интеграции западноволынских земель в состав Польши. Сторонник идей Варшавского договора, заместитель министра внутренних дел правительства Украинской народной республики (УНР) в 1920–1921 гг., член расширенного состава Украинского центрального комитета (УЦК) в Варшаве, Г. Юзевский считался лучшим знатоком украинской проблематики (в расширенный состав УЦК вошло трое поляков: Йоахим Волошиновский, Станислав Стемповский и Генрик Юзевский1). Писательница Мария Домбровская характеризовала его так: „Красивый, холодный, благородный, идейный и вместе с тем замечательный игрок. Я смотрю на него как на редкий в Польше феномен, возможно, рядом с Маршалом Пилсудским, – единственный”2.

ПОЛНЫЙ ТЕКСТ СТАТЬИ В PDF

Sprawa przyjęcia do Wojska Polskiego uczestników powstania w Gruzji w 1924 r. i pobytu pułkownika Kakucy Czolokaszwilego w Polsce w świetle dokumentów Oddziału II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego

by a.gryzlak

Grzegorz Gilewski

[niniejszy tekst pierwotnie opublikowany został w: 
"Nowy Prometeusz" nr 12, grudzień 2018, ss. 183-207]

W numerze 7/2015 „Nowego Prometeusza” opublikowano opracowane przez Razhdena Chikorię tłumaczenie dwóch gruzińskich dokumentów dotyczących działalności płk. Kakucy Czolokaszwilego1, dowódcy wojskowego i jednego z przywódców powstania gruzińskiego w sierpniu 1924 r.2 Jednym z przywołanych dokumentów jest list gen. Aleksandra Zachariadze3 do Ministra Spraw Zagranicznych Demokratycznej Republiki Gruzji, Eugeniusza Gegeczkori4 z 14 stycznia 1926 r. dotyczący obecności w Polsce płk. Kakucy Czolokaszwili oraz nastrojów panujących wśród gruzińskiej emigracji wojskowej. W dokumencie tym pojawił się mało znany wątek zatrudnienia w Wojsku Polskim uczestników powstania narodowowyzwoleńczego w Gruzji w 1924 roku. W drugim dokumencie przedstawiono natomiast zeznania gen. Spirydona Czawczawadze5, który zwięźle omówił działalność i pobyt Kakucy Czolokaszwilego w Polsce w 1925 r.

PEŁEN TEKST ARTYKUŁU W PDF

The origins, course and consequences of an intelligence operation held in the Georgian Soviet Socialist Republic, organised by Offi ce No. 2 of the Second Department of Main Staff of the Polish Armed Forces and Georgian Military Organisation in 1930

by a.gryzlak

Grzegorz Gilewski

[article originally published in: "Nowy Prometeusz" nr 11, 
czerwiec 2018, ss. 63-86]

Georgian emigrants, who in June 1931 began to read the fifteenth edition of the monthly journal “Brdzolis Chma” (Echo of the Battle), the social democrats’ official body, encountered an unclear picture of a young man wearing a white shirt with a tie and a dark jacket on page 4. The photograph was an illustration of a short reminiscence by one of them: And today in front of my eyes stands, as if he were real, a handsome and broad-shouldered Artimon, smiling at me from beneath his manly moustache. As if it was yesterday when I saw him off to the fatherland, walking proudly towards the battlefield. A year has passed – exceptionally hard, full of grief and lament for the Georgian nation.

FULL TEXT OF THE ARTICLE IN PDF

Архивные находки по прометеизму: документы о Совете Кавказской Конфедерации. Июль – ноябрь 1941 года

by a.gryzlak

Салават Исхаков

[текст первоначально опубликован в: "Nowy Prometeusz" nr 11, 
czerwiec 2018, ss. 87-106]

Прометеевское движение, возникшее в Европе в 1920-е — 1930-е годы, объединило в своих рядах многих известных исторических деятелей, вынужденных эмигрировать после прихода к власти большевиков в России, и оставило неповторимый след как в истории предвоенной Европы, так и в истории разных народов, их борьбы за свои идеалы. В современной Польше прометеевское движение является одной из важных научных тем, которой уделяется большое внимание польских ученых. Однако вне Польши по-прежнему господствуют ошибочные и устарелые, как правило, представления о прометеевском движении и его организациях.

ПОЛНЫЙ ТЕКСТ СТАТЬИ В PDF

Г. Юзевский и украинская кооперация Волыни

by a.gryzlak

Валентин Висин

[текст первоначально опубликован в: "Nowy Prometeusz" nr 11, 
czerwiec 2018, ss. 107-128]

В первой половине 20-х годов ХХ в. происходило формирование политической, экономической и правовой системы Польского государства. Реформирование сельского хозяйства, финансов, торговли способствовало восстановлению волынской кооперативной системы, которая за годы национально-освободительной борьбы 1917–1921 гг. практически перестала существовать. Либерально-демократичное кооперативное законодательство соответствовало международным кооперативным принципам того времени и создавало условия свободного развития различным товариществам. Следует отметить, что минимизированное вмешательство государства в хозяйственные дела привело к значительному росту экономики страны. Во второй половине 20-х годов ХХ в. украинцы осознали кооперативную идею как защиту от политического и экономического давления со стороны польских властей. Кооперативная идеология сначала сблизила и потом объединила украинских кооператоров Волыни и Галичины в единой западноукраинской кооперативной организации.

ПОЛНЫЙ ТЕКСТ СТАТЬИ В PDF

Внешнеполитическая деятельность Александра Шульгина в Украине и на эмиграции в первой половине ХХ века

by a.gryzlak | Leave a comment

Елена Гуменюк

[текст первоначально опубликован в:
"Nowy Prometeusz" nr 10, grudzień 2016, ss. 83-94]

Александр Яковлевич Шульгин (1889 – 1960) – выдающийся украинский политический деятель первой половины ХХ век, который стоял у истоков основания Украинской Народной Республики (УНР) во времена национально-освободительного движения 1917 – 1921 гг. В 1917 году он возглавил внешнеполитическую деятельность Украинской Центральной Рады, а в дальнейшем внешнеполитическое направление УНР на эмиграции. Становление же Шульгина как ученого, публициста, одного из лидеров движения «прометеизма» в Европе приходится на 1920 – 1930е годы.

ПОЛНЫЙ ТЕКСТ СТАТЬИ В PDF

Отчет Георгия Гвазава «“Прометей”. Ноябрь 1926 – ноябрь 1934 г.». Новый документ по истории журнала «Прометей»

by a.gryzlak | Leave a comment

Георгий Мамулиа

[текст первоначально опубликован в:
"Nowy Prometeusz" nr 10, grudzień 2016, ss. 163-169]

1934 г. являлся тяжелым годом для движения «Прометей». Приход к власти в Германии национал-социалистов, изменил расклад сил на международной арене, приведя, в конечном итоге, к франко-советскому сближению и вступлению СССР в Лигу Наций, что коренным образом изменило положение кавказских эмигрантов во Франции. Ратификация 16 мая 1933 г. пакта о ненападении между Францией и СССР, повлекла за собой упразднение легации Грузии в Париже, последнего символа грузинский независимости на французской земле. Для грузин это был особенно тяжелый удар, означавший, что отныне Франция отказывается от признания независимости их Родины, считая ее частью красной империи. Не меньшим образом, от этого пострадали и другие кавказцы-участники движения «Прометей», так как легация Грузии, по мере сил, пыталась защищать и их интересы на международной арене.

ПОЛНЫЙ ТЕКСТ СТАТЬИ В PDF