Category Archives: PL

Dlaczego Józef Piłsudski nigdy nie będzie uważany za bohatera na Litwie?

by a.gryzlak

Rustis Kamuntavicius

[niniejszy tekst pierwotnie opublikowany został w: 
"Nowy Prometeusz" nr 12, grudzień 2018, ss. 75-81]

Ród Piłsudskich wywodzi się ze Żmudzi i sięga swoimi korzeniami do średniowiecza. Józef Piłsudski (1867-1935) urodził się w Zułowie. Dzisiaj jest to nieduża miejscowość w Republice Litewskiej znajdująca się nieopodal Święcian, w pobliżu granicy z Białorusią. Jego serce zostało pochowane w Wilnie, na cmentarzu na Rossie. Wraz z Czesławem Miłoszem, Jerzym Giedroyciem i Gabrielem Narutowiczem – jest jednym z tych mężów stanu Litwy, którzy mieli znaczący wpływ na historię Polski w XX wieku. Pod koniec I wojny światowej stał się faktycznym przywódcą Polski i pozostawał nim aż do śmierci. Jest to najwybitniejszy polityk polski XX wieku oraz niekwestionowany bohater narodowy. Jego zasługą jest to, że w 1920 roku Polakom udało się zatrzymać natarcie bolszewików pod Warszawą, co w dużej mierze miało wpływ na powstanie odradzających się niepodległych państw Europy Środkowo-Wschodniej, w tym Litwy.

PEŁEN TEKST ARTYKUŁU W PDF

Orientalistyczne Koło Młodych przy Instytucie Wschodnim w Warszawie (1929-1939)

by a.gryzlak

Paweł Libera

[niniejszy tekst pierwotnie opublikowany został w: 
"Nowy Prometeusz" nr 12, grudzień 2018, ss. 129-143]

Wśród organizacji młodzieżowych okresu międzywojennego Orientalistyczne Koło Młodych nie wyróżniało się ani pod względem liczebności ani aktywności. Nie reprezentowało też żadnej partii politycznej ani określonej grupy społecznej czy zawodowej. Stowarzyszenie powstało przy Instytucie Wschodnim w Warszawie i wyróżniało się przede wszystkim wyraźnie wyznaczonym celem politycznym, którym była działalność prometejska. Podstawowym zadaniem Orientalistycznego Koła Młodych było propagowanie idei prometejskich w kręgach młodzieżowych i objęcie opieki nad najmłodszymi adeptami tego ruchu. „Prometeizm” oznaczał polityczną współpracę II Rzeczypospolitej z nierosyjskimi ludami i narodami Rosji mającą na celu doprowadzenie do odzyskania utraconej niepodległości i z tego powodu, de facto skierowaną przeciwko sowieckiemu imperium.

PEŁEN TEKST ARTYKUŁU W PDF

„Polityka równowagi” a schyłek prometeizmu

by a.gryzlak

Wojciech Łysek

[niniejszy tekst pierwotnie opublikowany został w: 
"Nowy Prometeusz" nr 12, grudzień 2018, ss. 147-179]

Przedstawiciele prawicy obawiali się, iż Józef Piłsudski po dojściu do władzy w wyniku przewrotu majowego w 1926 r. powróci do zarzuconych wraz z traktatem ryskim (18 marzec 1921 r.) ambitnych planów odnoszących się do polityki wschodniej1. Przewidywania okazały się płonne. Dwa miesiące po przewrocie sformułowane zostały zręby „polityki równowagi”2. Minister spraw zagranicznych, August Zaleski, zapowiedział w wystąpieniach parlamentarnych w dniach 21-22 lipca 1926 r. nowy kurs. Określił go jako poszukiwanie traktatowej normalizacji z Niemcami i Związkiem Radzieckim (ZSRR). Minister stwierdził, że dobro Rzeczypospolitej, interesy Niemiec i sytuacja międzynarodowa wymagają, aby między obu państwami „istniała trwała pokojowa współpraca”, dlatego też rząd polski „pragnie szczerze oprzeć stosunki polsko- -niemieckie na realnych podstawach” oraz uwolnić współpracę sąsiedzką od „wszelkich czynników wzajemnej animozji”. Natomiast, w odniesieniu do ZSRR, deklarował, że „pragniemy doprowadzić do pomyślnego końca rozmowy (…) w celu traktatowego ujęcia zagadnienia pacyfikacji Wschodu Europy”3.

PEŁEN TEKST ARTYKUŁU W PDF

Między Rosją a Turcją – próby współpracy między republikami południowokaukaskimi w latach 1918-1921

by a.gryzlak

Paweł Olszewski

[niniejszy tekst pierwotnie opublikowany został w: 
"Nowy Prometeusz" nr 12, grudzień 2018, ss. 93-113]

21 czerwca 1921 r. przedstawiciele emigracyjnych rządów Gruzji, Armenii, Azerbejdżanu i Górali Północnego Kaukazu podpisali deklarację o współpracy. Jej celem było stworzenie Konfederacji Kaukaskiej, która miała powstać na terenach Kaukazu wyzwolonych spod zależności od Rosji Sowieckiej. Deklaracja służyła stworzeniu podstaw współpracy między przedstawicielami antysowieckich, kaukaskich ośrodków emigracyjnych. Jednak antagonizmy, przede wszystkim ormiańsko – azerbejdżańskie, spowodowały, iż bardzo szybko Ormianie wycofali się z tej współpracy1. Utrzymujące się spory między emigracyjnymi liderami narodów południowokaukaskich miały genezę w konfliktach etniczno–religijno-ekonomicznych, które istniały na Kaukazie Południowym (Zakaukaziu) już w XIX w. i na początku XX w. konflikty te uległy eskalacji w okresie I wojny światowej oraz po jej zakończeniu, gdy w regionie utworzono trzy niepodległe republiki.

PEŁEN TEKST ARTYKUŁU W PDF

Główne założenia polityki wschodniej według Krzysztofa Skubiszewskiego w latach 1989-1993 – przyczynek do dyskusji

by a.gryzlak

Paweł Fiktus

[niniejszy tekst pierwotnie opublikowany został w: 
"Nowy Prometeusz" nr 12, grudzień 2018, ss. 63-73]

Powołanie w dniu 12.09.1989 r. rządu Tadeusza Mazowieckiego z prof. Krzysztofem Skubiszewskim1, – jako ministrem spraw zagranicznych nastąpiło w jednym z kluczowych momentów historii Polski. Wskutek tzw. wyborów czerwcowych w 1989 r. ze sceny politycznej ,,schodziła” rządzącą Polską przez niemal pół wieku PZPR. Również radykalne zmiany zachodziły w polityce międzynarodowej. Nieuchronny proces jednoczenia dwóch państw niemieckich, aspiracje niepodległościowe republik radzieckich jak też procesy demokratyzacji w krajach tzw. bloku wschodniego – uzależnionego politycznie od ZSRR, wieściły kryzys ustaleń jałtańsko-poczdamskich. Polska polityka zagraniczna w tym okresie stanęła wobec bardzo poważnych wyzwań. Powstanie zjednoczonego państwa niemieckiego, wywołało obawę przed istnieniem granicy zachodniej opartej na linii Nysa Łużycka-Odra oraz ewentualnymi roszczeniami terytorialnymi ze strony zachodniego sąsiada.

PEŁEN TEKST ARTYKUŁU W PDF

Sprawa przyjęcia do Wojska Polskiego uczestników powstania w Gruzji w 1924 r. i pobytu pułkownika Kakucy Czolokaszwilego w Polsce w świetle dokumentów Oddziału II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego

by a.gryzlak

Grzegorz Gilewski

[niniejszy tekst pierwotnie opublikowany został w: 
"Nowy Prometeusz" nr 12, grudzień 2018, ss. 183-207]

W numerze 7/2015 „Nowego Prometeusza” opublikowano opracowane przez Razhdena Chikorię tłumaczenie dwóch gruzińskich dokumentów dotyczących działalności płk. Kakucy Czolokaszwilego1, dowódcy wojskowego i jednego z przywódców powstania gruzińskiego w sierpniu 1924 r.2 Jednym z przywołanych dokumentów jest list gen. Aleksandra Zachariadze3 do Ministra Spraw Zagranicznych Demokratycznej Republiki Gruzji, Eugeniusza Gegeczkori4 z 14 stycznia 1926 r. dotyczący obecności w Polsce płk. Kakucy Czolokaszwili oraz nastrojów panujących wśród gruzińskiej emigracji wojskowej. W dokumencie tym pojawił się mało znany wątek zatrudnienia w Wojsku Polskim uczestników powstania narodowowyzwoleńczego w Gruzji w 1924 roku. W drugim dokumencie przedstawiono natomiast zeznania gen. Spirydona Czawczawadze5, który zwięźle omówił działalność i pobyt Kakucy Czolokaszwilego w Polsce w 1925 r.

PEŁEN TEKST ARTYKUŁU W PDF

Białoruska Komisja Wojskowa w świetle materiałów przechowywanych w Fondzie Trofiejnym w Moskwie

by a.gryzlak

Joanna Gierowska-Kałłaur

[niniejszy tekst pierwotnie opublikowany został w: 
"Nowy Prometeusz" nr 11, czerwiec 2018, ss. 129-242]

Problem powstania i funkcjonowania Białoruskiej Komisji Wojskowej (BKW) obrósł nalotem niepotrzebnych mitów, co jest nie tylko skutkiem niewielkiej ilości zachowanego materiału źródłowego, ale również skutkiem uprawiania przez lata rozmaitych, rozbieżnych polityk historycznych. Większość polskich historyków opiera swą wiedzę na enuncjacjach prasowych i komunikatach, część na materiałach przechowywanych w Centralnym Archiwum Wojskowym w Rembertowie, które nie zostały ewakuowane z miasta we wrześniu 1939 r. i wskutek znanych wydarzeń – koniec końców znalazły się w Fondzie Trofiejnym w Moskwie.

PEŁEN TEKST ARTYKUŁU W PDF

Czy Federacja Rosyjska to pozorny gwarant bezpieczeństwa Armenii?

by a.gryzlak

Jarosław Kardaś

[niniejszy tekst pierwotnie opublikowany został w: 
"Nowy Prometeusz" nr 11, czerwiec 2018, ss. 33-46]

W artykule podjęto próbę odpowiedzi na pytanie, czy działania podejmowane w ostatnich latach przez Federację Rosyjską, pozwalają nadal określać ją mianem realnego sojusznika Armenii na Kaukazie Południowym. W tekście postawiono hipotezę badawczą, iż Federację Rosyjską można określić tylko pozornym sojusznikiem Armenii, ponieważ podczas tzw. wojny czterodniowej w Górskim Karabachu nie zdecydowała się na polityczne oraz militarne wsparcie państwa rządzonego przez Serża Sarkisjana. W artykule posłużono się głównie metodą decyzyjną (została wykorzystana w ujęciu działań podejmowanych przez Lewona Ter-Petrosjana, Roberta Koczariana, Serża Sarkisjana i Władimira Putina w czasie pełnienia funkcji prezydenta) oraz historyczno-genetyczną (która została wykorzystana przy wskazaniu wydarzeń historycznych, głównie z lat 90. XX w., które miały duży wpływ na formułowanie strategii bezpieczeństwa Armenii, od momentu uzyskania przez to państwo niepodległości).

PEŁEN TEKST ARTYKUŁU W PDF

Mieszane sztuki walki w Rosji

by a.gryzlak

Jakub Ignaczak

[niniejszy tekst pierwotnie opublikowany został w: 
"Nowy Prometeusz" nr 11, czerwiec 2018, ss. 47-62]

Sztuki i sporty walki istniały na świecie od zarania ludzkości. Każdy kraj i każdy naród posiada swoją unikalną sztukę walki, która jest częścią jego kultury. Większość znanych nam sztuk walki została stworzona w warunkach wojny. Każda z nich posiadała techniki ataku oraz obrony bronią i wręcz. Jedne sztuki walki wywodzą się od uprzywilejowanej kasty wojowników, inne zaś stworzył prosty lud. W XX wieku większość sztuk walki Wschodu i Zachodu przerodziła się w dyscypliny sportowe. Pozostałe zaś stały się ścieżkami rozwoju duchowego.
W latach 80-tych i 90-tych narodziły się turnieje Mixed Martial Arts (MMA, mieszane sztuki walki). Obecnie cieszą się one wielką popularnością na całym świecie. Niekiedy są mylnie nazywane przez laików „walkami bez reguł”, choć oczywiście, jak w każdym sporcie istnieją w nich reguły. Pojedynki typu MMA pozwalają porównać skuteczność poszczególnych sportów walki. Biorą w nich udział zarówno najlepsi parterowcy świata jak i mistrzowie stylów uderzanych.
Niniejsza praca poświęcona jest stylom walki wręcz zrodzonym na rozległych terenach Imperium Rosyjskiego. Rosja łączy w sobie elementy kultur Wschodu i Zachodu. Również rosyjskie sztuki walki posiadają wiele technik zapożyczonych z innych stylów.

PEŁEN TEKST ARTYKUŁU W PDF

Republika Turecka po nieudanym puczu. Quo vadis?

by a.gryzlak | Leave a comment

Mateusz Chudziak

[niniejszy tekst pierwotnie opublikowany został w: 
"Nowy Prometeusz" nr 10, grudzień 2016, ss. 29-37]

Od dłuższego czasu w Turcji można zaobserwować proces, który w najbardziej ogólny sposób można ująć jako stopniowe oddalanie się tego kraju od Zachodu. Oznacza to również postępującą przebudowę państwa, mającą na celu ostateczny demontaż pozostałości starego kemalistowskiego systemu. W ostatnim czasie kluczową sprawą stał się jednak konflikt wewnątrz konserwatywnego obozu politycznego. Prowadzona w jego szeregach walka powoduje zwrócenie się władz w kierunku dawnych kemalistowskich oponentów, a także redefinicję tureckiej tożsamości. Wspólną cechą współpracujących ze sobą dotychczasowych wrogów jest negatywny stosunek do Zachodu. Zarówno ta współpraca, jak i współgrająca z nią społeczna mobilizacja, pozwalają na dokonanie trwałej zmiany istniejącego porządku społeczno-politycznego.

PEŁEN TEKST ARTYKUŁU W PDF